Megalityczne grobowce zwane polskimi piramidami
Megalityczny – pochodzi od dwóch wyrazów: megas – wielki, lithos – kamień. Bo grobowce są i wielkie i obudowane kamieniami. Powstały 3500 lat p.n.e. Niektórzy nazywają je polskimi piramidami.
Kamienie miały na celu ochronę grobowca przed osypywaniem się i miały też oznaczyć miejsce gdzie się grobowce zaczyna/kończy. Mają kształt trapezu, usypanego z ziemi – około 1000 metrów sześciennych.
Największa wysokość grobowca jest od strony „czoła” około 3 metrów wysokości, a potem stopniowo, stopniowo się ona zmniejsza.
Największy grobowiec miał 126 metrów wysokości – ale większość miała około 100 metrów długości.
Były zbudowane przez plemiona pasterzy i rolników, którzy zamieszkali Kujawy około 5500 lat temu, w fazie wióreckiej kultury pucharów lejkowatych.
W grobowcach chowano ludzi, którzy byli wysoko postawieni w hierarchii plemiennej. Byli oni pochowani w pozycji wyprostowanej w czole grobowca. Poza nimi, znajdowano w środkowej części od 1 do 7 pochówków. W Sarnowie – w grobowcu znaleziono szczątki kobiety w wieku 50–70 lat. Kim była ta pani, że zasłużyła na taki pochówek? W jednym z grobów znaleziono szczątki ludzi, którzy prawdopodobnie zostali zjedzeni… Hymm. Ludożercy na Kujawach??! Czasami w grobowcu znajdowano różne narzędzia krzemienne, naczynia gliniane.
Badania grobowców były wykonywane w latach 50tych i 60tych, chociaż grobowce noszą ślady wcześniejszych poszukiwań z XIX wieku.
Wcześniej grobowce były niszczone. W 1916 roku kamienie z nich posłużyły jako kruszywo do budowy drogi Lubraniec – Izbica Kujawska.
Obok grobowców znajdują się tabliczki z informacjami, czy znaleziono w nich szczątki ludzkie, ile osób było w nich pochowanych, jakie przedmioty zostały w nich odnalezione. W Sarnowie dodatkowo na zmęczonych wędrówka turystów czekają przy grobowcach ławeczki (jest też śmietnik – ale proszę zabierzcie swoje śmieci ze sobą, niech wiatr i zwierzęta, ptaki nie roznoszą ich po okolicy zanim pojawią się odpowiednie służby).
Teren jest zadbany. Grobowce i ścieżki wokół nich nie są porośnięte samosiejkami.
Nie jestem mistrzem fotografii, i chociaż grobowce stateczne stoją – to trudno było mi zrobić zdjęcie pokazujący ich (dzisiaj już skromny) ogrom. Na zdjęciach wyglądają słabo – taka kupka ziemi porośnięta trawą. Wiec, warto wybrać się by samemu zobaczyć wynik ogrom pracy, jaki ludzie nie posiadający maszyn, którymi dzisiaj dysponujemy, włożyli by stworzyć grobowce, które przetrwały do dzisiaj. Jaka musiała być dobra organizacja pracy by taki grobowiec wznieść. Współczesne zarządzanie projektami;-)
W Sarnowie – jest aż 9 grobowców do zobaczenia, za to w Gaju jeden, ale za to ten był największy miał 126 metrów długości (dzisiaj 100).
Grobowce megalityczne w Sarnowie
W Sarnowie można zobaczyć 9 grobowców, jeden z nich znajduje się na wzniesieniu. Czoła najwyższych maja 2 metry wysokości. Każdy grobowiec jest ładnie oznaczony i opisany. Nie trudno je odnaleźć w lesie – prowadzi do nich ścieżka.
Przy każdym z grobowców znajduje się tablica informacyjna, z których można się min. dowiedzieć:
- Grobowiec numer 1 – zniszczony w 1916 roku. Był on wysadzany dynamitem, i kamienie potem były wykorzystywane do budowy drogi Lubraniec-Izbica Kujawska, zostały po nich tzw. drzazgi. W części czołowej odkryto niewielkie palenisko, a w środku były dwa pochówki. Odkryto w nim również 4 czaszki i inne ludzkie kości, a także fragmenty kości krowy i świni oraz naczynia.
- Grobowiec numer 2 – zawierał 4 groby, w jednym z nich były dwa szkielety. Jeden należał do dorosłego mężczyzny, drugi do 16latki.
- W grobowcu numer 3 – został pochowany mężczyzna w wieku 25 lat. Jego szkielet był mocno uszkodzony przez zwierzęta podkopujące grobowiec.
- Grobowiec numer 4 – wiadomo, ze był w nim pochowany dorosły mężczyzna, którego głowa była zwrócona w kierunku wierzchołka megalitu.
- W grobowcu numer 7 w bocznej ścianie natrafiono w czasie badań, na szczątki od 5 do 9 ludzi, którzy zostali zjedzeni w trakcie uczty obrzędowej. Znaleziono w nim również fragmenty naczyń glinianych i narzędzi krzemiennych.
- W grobowcu numer 8 odnaleziono 2 groby (kobiety i mężczyzny), które pokrywała ziemia bagienna wymieszana ze skorupami ślimaków i małży oraz.. fragmentem pancerza żółwia błotnego, który został wcześniej zjedzony!
- I wyjątkowy grobowiec numer 9 w którym znaleziono szkielet ułomnej kobiety w wieku od 50 do 70 lat. Kim była ta pani? jaką wysoką rolę sprawowała, że zaszczycono ją takim pochówkiem??? Mało tego, kobieta ta była pochowana w trumnie wydrążonej z pnia drzewa, którą umiejscowiono w poprzek osi wzdłużnej grobowca. Z nikim nie dzieliła grobu. Był on tylko dla niej. Niesamowite, prawda? Dodatkowo, w jej grobowcu znaleziono najwięcej przedmiotów.
Grobowiec megalityczny w Gaju
W Gaju – grobowiec jest już tylko jeden, chociaż były dwa. I ten jeden jest po środku pól, gdy go oglądałam na polach były sterczące resztki kukurydzy… teraz łatwo go dostrzec z daleka, ale jeśli pole znowu coś porośnie wysokiego, to nie ma co się przejmować, są stosowne strzałki.
O grobowcach megalitycznych w Gaju pojawiała się informacja w 1936 roku. Jeden miał wysokość 2 metrów, drugi był już bardzo zniszczony. Stan grobowców został potwierdzony w 1949 i rok później rozpoczęto badania.
W grobowcu odkryto szczątki ludzkie. Jeden w części środkowej, drugi w części czołowej. Przy szkielecie pochowanym w części czołowym znaleziono sztylet, który pochodził z materiału wykopanego na terenie dzisiejszej Ukrainy. Dla mnie to niesamowite jaką on odległość pokonał. W tym grobowcu odkryto jeszcze jedną ciekawą rzecz, mianowicie – prawdopodobnie można było do niego wejść – była przerwa w ułożonych kamieniach i zachowała się drewniana, dwuspadowa konstrukcja. Może był tam jakiś ołtarz?
Teren wokół jest zadbany. Grobowiec wokół otaczają drzewa, a do niego samego prowadzi ścieżka pośród pól. Brawo dla gospodarzy! 🙂
Przydatne informacje:
Dostępność
Obiekty dostępne cały rok, 24 godzinę na dobę – bez biletów.
Obok znajdują się miejsca, gdzie można zaparkować autko.
Jeśli ktoś jest kolekcjonerem różnych odznaczeń turystycznych to zachęcam do zapoznania się ze stroną PTTK – za odwiedziny Grobowców Megalitycznych też można zyskać punkty;-)
Dojazd
Sarnowo
Sarnowo- woj. kujawsko-pomorskie, gmina Lubraniec
Sarnowo – lokalizacja: 52°27′57,60″N 18°45′03,16″E – w lesie należy kierować się strzałkami.
Gaj
Gaj – woj. kujawsko-pomorskie, gmina Izbica-Kujawska
Lokalizacja: 52°22′51″N 18°44′49″E
Grobowiec położony pośrodku pola, otoczony jest drzewami. Jest strzałka, gdzie należny się kierować, wiec trudno pominąć.
Wietrzychowice
Grobowce też można zobaczyć w Wietrzychowicach – ale tym razem tam nie dotarłam;-) gdyż oglądałam inne atrakcje w Izbicy Kujawskiej (stąd pochodziła mamusia Fryderyka Chopina)
Wietrzychowice, woj. kujawsko-pomorskie, gmina Izbica – Kujawska
Lokalizacja: 52°24′41″N 18°51′34″E
Wszystkie trzy miejscowości są położone stosunkowo blisko, wiec można zaplanować odwiedzenie ich podczas jednego wyjazdu.
Źródła informacji
- zabytek.pl
- pttk.pl
- izbica-kujawska.com
- polaneis.pl
- i oczywiście tablice informacyjne znajdujące się w Sarnowie i Gaju
