Arkadia Heleny Radziwiłłowej

Arkadia – to miejsce stworzone przez wróżki oraz kobietę określoną jako „różyczki na śniegu”. Tu też znalazłam grobowiec kobiety, która oddała życie za prawo wyboru wiary.

Helena z Przeździeckich Radziwiłłowa

Nie było by Arkadii, gdyby nie wojewodzina Helena z Przeździeckich Radziwiłłowa. Urodziła się w 1749 roku i była nieodrodną córką swoich czasów. Jej pasja i namiętność – widoczna była w jej całym życiu.

Uważana była za jedną z piękniejszych kobiet XVIII wiecznej Polski. Kiedy grała na harfie lub gdy śpiewała słuchacze zachwycali się, tak samo wykonaniem jak i prezencją samej artystki. Nawet w wieku 60 lat wzbudzała swoja urodą dużo entuzjazmu. W wolnych chwilach zajmowała się sztuką. Napisała „Myśli o sztuce” (niewydane, być może dlatego, że zawiera tak dużo błędów, że trudno się ten rękopis czyta), ale przed wszystkim była kolekcjonerką. I to taką z „przytupem”, ale o tym za chwilę.

• 

• 

Helena Radziwiłłowa chociaż z pasją kolekcjonowana różne dzieła, to nie posiadała wiedzy na temat tego co cenne, co ważne. Pewnie dlatego, niektóre z jej trofeów jest słabo oceniane przez znawców. Helena była osobą słabo wykształconą i nie była zainteresowana tym, by poszerzać swoją wiedzę – w przeciwieństwie do Izabeli z Flemmingów Czartoryskiej.

Helena Radziwiłłowa za największe swoje dzieło życia uważała Arkadie.

Ten romantyczny ogród, założyła w 1788 roku, na piaskach i błotach wsi Łupi obok Nieborowa. Jej celem było stworzenie miejsca, które swoją urodą przyćmi wszystkie ogrody w Polsce, a nawet w Europie. 

Zatrudniła ona najwybitniejszych architektów czasów stanisławowskich, m.in.  królewskiego budowniczego Szymona Bogumiła Zuga (jego dziełem jest m.in. kościół św. Trójcy w Warszawie), malarza Jana Piotra Norblina. A sama zaczęła zdobywać dzieła, które miały ozdobić Arkadię.

• 

• 

• 

• 

Wojewodzina pozyskiwała dzieła w najróżniejszy sposób. Kupowała, otrzymywała,  zamawiała u różnych aferzystów (czyli, jest szansa, że dokonywali oni kradzieży, na jej  potrzeby).  W Arkadii znalazły się nawet marmury, które cudownie znikły z carskiego Gatczyna (oj, Maria Fiodorowna, nieźle się zdziwiła, gdy je zobaczyła u Radziwiłłowej).

Jej pazerność, była tak bardzo znana, że gdy pozowała u Baciarrellego, sam Stanisław August prosił go „uważaj żeby nam czegoś nie ukradła”. Coś w tym jest, bo gdy król przebywał już w Grodnie, chciała wywieźć z Zamku Królewskiego rzeźbę Marsjasza. Eh.. ciężkie jest życie fanatycznego kolekcjonera, gdy tyle osób patrzy na ręce.

Helena Radziwiłłowa cel osiągnęła. Barokowo-rokokowe piękno Arkadii zachwycało w jej czasach, i zachwyca obecnie.

W 1781 roku Arkadię odwiedził arystokrata, który w ten sposób opisał swoją wizytę Czarująca ta rezydencja przynosi zaszczyt księżnej. Wodotryski zachwycające (…) zbudowano ozdobną chatę obok wodospadku, który można nazwać śmiało najpiękniejszym w całym kraju. Uradowany biegam niezmordowanie po posiadłości. Inny odwiedzający napisał Piękności jej nie da się opisać – jest to jakby czarodziejskie dzieło wróżki.

W sąsiedztwie Ogrodów Arkadii mieszkała Maria Konopnicka od 1893 roku. W Arkadii bywał również Edward Stachura

Warto wybrać się do Arkadii, by samemu przekonać się cóż to za dzieło stworzyły wróżki.

• 

• 

Obiekty w Arkadii

Akwedukt na Skierniewce

Obiekt, który dzisiaj podziwiany jest wbrew pozorom całkiem nowy. Został wybudowany w 1951roku i zawdzięczamy go Gerardowi Ciołkowi. Niespodzianka, prawda?
Za czasów Heleny Radziwiłłowej w Arkadii był akwedukt, za kaskadą wodną. Niestety w 1864 roku, został on doszczętnie rozebrany.

Osobiście cieszę, się niezmiernie, że Gerard Ciołek postanowił zrekonstruować ten akwedukt.

W niedzielne popołudnie ten obiekt jest bardzo oblegany i trudno jest zrobić zdjęcie, by nie było na nich osób pozujących, bohaterów drugiego planu, ale czasami się udaje:-)

• 

• 

• 

Świątynia Diany w Arkadii

Miejsce wielu sesji fotograficznych. Wnętrze nie zawsze jest udostępnione do zwiedzania. Pewnie, to zależy od ilości osób.

Od frontu, są słowa Francesca Petrarki z sonetu In morte di Madonna Laura: DOVE PACE TRAVAI D’OGNI MIA GUERRA, czyli: Tutaj odnalazłam spokój po każdej mojej walce.

Świątynia była wybudowana według projektu Szymona Bogumiła Zuga.

• 

• 

• 

W środku jest kilka pomieszczeń: westybul, Gabinet Etruski, owalna sypialnia i sala reprezentacyjna, zwana Panteonem.

• 

• 

W środku znajduje się plafon „Jutrzenka” – namalowany przez Jana Piotra Norblina. Uważany jest on za najdoskonalszy plafon jaki znajduje się na terenie Polski. Pamiętnikarz Dembowski napisał W świątyni samej sufit malowany al fresco przez Norblina wystawia Jutrzenkę otwierającą wrota dniowi, koloryt jaskrawy, żywy, a konie Apollina cudne. Ściany marmoryzowane białe, w głębi ołtarz murowany, oparty o zwierciadło olbrzymich rozmiarów. Na prawo ołtarza wymalowany bożek miłości, który odbijając się w zwierciadle piękny czyni efekt (…). Prócz tego starożytna głowa Niobe, dwa posągi greckie, kilka wazonów, kandelabry starożytne i narzędzia muzyczne greckie.

Jutrzenka – to w mitologii greckiej (Eos) oraz rzymskiej (Aurora) – bogini zorzy porannej, brzasku i świtu.

• 

• 

W świątyni Diany można również zobaczyć kopię rzeźby z I/II wieku – Śpiąca Ariadna. Oryginalna kopia znajduje się w Muzeach Watykańskich. Ta watykańska rzeźba, jest kopią greckiego oryginału z okresu hellenistycznego. Ariadna była kobietą, którą porzucił Tezeusz na wyspie greckiej wyspie Naksos. Tam, Adriana zapadła w sen, z którego obudził ją Dionizos i wkrótce została jego żoną.

Dom Murgrabiego

Budynek powstał w 1795 roku i swoim kształtem miał nawiązywać do Przybytku Arcykapłana.

Murgrabia (Burgrabia) to osoba, która miała za zadanie dbanie o zamek, o powierzone włości.

• 

• 

• 

Domek Gotycki

Ten domek był dziełem dwóch architektów. Prace rozpoczął Aleksander Orłowski, a skończył Szymon Bogumił Zug. Budynek powstał w latach: 1795–1797. Początkowo wojewodzina w Domku Gotyckim, urządziła symboliczne „mieszkanie rycerza” – czyli, swojego syna, generała napoleońskiego – Michała Gedeona. Gromadziła tam liczne pamiątki po bohaterze walczącym pod Połockiem i Gdańskiem.

• 

• 

Cyrk i Amfiteatr

W 1801 roku został wykonany cyrk wg. projektu Henryka Ittara. Architekt wzorował się na rzymskim cyrku, przeznaczonym do gonitw rydwanów. Do czasów współczesnych przetrwał obelisk centralny oraz dwie skrajne cylindryczne „mety”, dzięki którym możemy sobie dzisiaj wyobrazić jak wielkie było to założenie.
Na obelisku wojewodzina kazała zamieścić napis: MUNIFICENTIAE AUGUSTI HELENA POSUIT – Helena postawiła dla szczodrości/hojności Augusta.
Pozostałe budowle zostały rozebrane w 1864 roku.

• 

• 

• 

• 

Grobowiec na Wyspie Topolowej, czyli: Święta Cecylia w Arkadii

Wybierając się do Rzymu czytałam książkę, genialnej pani profesor Bożeny Fabiani „Rzym. Wędrówki z historią w tle”. Czytałam to mało powiedziawszy, były fragmenty, które prawie znałam na pamięć. Rzym zwiedzałam z jej książką, zamiast trzymać w rękach jakiś przewodnik typu „TOP 10 miejsc, które musisz zobaczyć”. I tam „zaprzyjaźniłam” się z pewną dzielną kobietą, która z czasem została świętą i pewnie, jej szczątki, zostały użyte marketingowo do zbierania środków na remont. Ale po kolei….

Cecylia wywodziła się z bogatej, rzymskiej rodziny. Jej życie przypadło na czasy Marka Aureliusza, gdy prześladowano chrześcijan za wiarę.  Oczywiście, Cecylia była chrześcijanką i do tego przysięgła, że życie spędzi w czystości. Wbrew jej woli, postanowiono ją wydać za maż, i do tego za poganina.  Cecylia w noc poślubną odmówiła współżycia, tłumacząc się mężowi, że anioł strzeże jej czystości i że porzuciła dawnych bogów. Mąż powiedział, że i on w to uwierzy, jeśli zobaczy anioła. W noc poślubną, Cecylia skierowała  małżonka do katakumb, na spotkanie z biskupem Urbanem. Tam nastąpiło nawrócenie poganina. Od tej pory zajmowali się grzebaniem w katakumbach chrześcijańskich męczenników. Niestety ktoś na nich doniósł.

Cecylię postanowiono pozbawić życia. Najpierw zamknięto ją w łaźni, rozpalono ogień i chciano by się udusiła. Nie powiodło się. Potem postanowiono zgładzić ją za pomocą kata. Kat, aż trzy razy próbował ściąć jej głowę. Nie udało się. Więcej prób nie mógł podjąć, ponieważ prawo rzymskie zabraniało tego. Jednakże Cecylia po trzech dniach zmarła we własnym domu na Zatybrzu.

Minęło kilka wieków, sytuacja się zmieniła, chrześcijan już na terenie Rzymu nie prześladowano. Cecylia już w V wieku była znana  i czczona jako święta.
Żyjący w latach 1576-1636 rzeźbiarz Stefan Maderna na zlecenie kardynała, wykonał przepiękną rzeźbę przedstawiającą św. Cecylię w ważnym momencie.

W XVI wieku bazylika św. Cecylii wymagała remontu. Pieniędzy w kasie nie było. Biskup Paulo Sfondrati, kazał przeszukać budynek, by odnaleźć szczątki świętej Cecylii.  I cudownie, 20 października 1599 roku odkryto sarkofag, w której św. Cecylia leżała jak żywa. Na boku, z podkurczonymi nogami, w pięknej, jedwabnej sukni ze złoceniami. Głowę miała owiniętą materią, a na szyi ślady po działalności kata. Jej dłonie były ułożone w charakterystyczny sposób, trzy palce z prawej dłoni, i jeden palec z lewej były wysunięte, rozprostowane. I w tej sposób, nawet po śmierci święta Cecylia wyrażała swoją wiarę. Trzy palce symbolizują – Boga w trzech postaciach. Jeden palec, oznacza, że Bóg jest jeden.

• 

• 

Informacja o tym, że odnaleziono szczątki świętej szybko się rozniosła, a do zaniedbanej bazyliki nadciągnęły tłumy pielgrzymów i ciekawskich i szybciutko uzupełniło szkatułkę.

W Arkadii oraz Nieborowie mamy jej kopię, ale nieco zmienioną. „Nasza” św. Cecylia leży na innym boku, ale uważny obserwator może jeszcze kilka innych różnic znaleźć.

• 

• 

• 

---

Przydatne informacje

Jeśli wybieracie się do Arkadii w niedzielne, słoneczne popołudnie to raczej powinniście się liczyć z kolejką przed wejściem i trudnością z zaparkowaniem. Ale później, w parku, gdzieś ten tłum ginie. Owszem, jak się chce zrobić zdjęcia bez bohaterów drugiego planu to trzeba dużo cierpliwości i jeszcze więcej szczęścia. Mimo tego, to bardzo przyjemne miejsce, w końcu zostało stworzone przez wróżki.

• Adres:
  • Arkadia, 4,5 km od Nieborowa
  • lokalizacja: 52.088114300631844, 20.01284188760717
• Bilety.
  • do Parku Arkadia trzeba zakupić bilet. Można to zrobić przed wejściem, ale można też przez internet. Istnieje bilet łączony Pałac w Nieborowie + Arkadia.
  • w przypadku wizyty z psem, należy również ujść opłatę.
• Parking.
  • przed wejściem do Arkadii znajduję się parking gminny. W lipcu 2021 był on bezpłatny.

Przydatne linki:

• http://www.nieborow.art.pl/ogrody/arkadia
• http://www.nieborow.art.pl/wizyta/adres-i-dojazd

Literatura:

• Bożena Fabiani – Rzym. Wędrówki z historią w tle (historia św. Cecylii)
• Zbigniew Kuchowicz – Wizerunki niepospolitych niewiast staropolskich XVI-XVIII wieku (życie Heleny Radziwiłłowej)

---

Poza Arkadią, tego dnia zobaczyłam również:

• Zespół pałacowo-parkowy im. Fryderyka Chopina w Sannikach – do zwiedzania: park oraz pałac-muzeum w środku;
• Pałac Łaczyńskich w Kiernozi (pałac w którym wychowała się  przyszła Pani Walewska) – do zwiedzania: park, pałac tylko z zewnątrz;

Propozycja zwiedzania okolicy:

• Pałac Łaczyńskich w Kiernozi (pałac w którym wychowała się  przyszła Pani Walewska) – do zwiedzania: park, pałac tylko z zewnątrz;
• Pałac w Walewicach (pałac w którym mieszkała Pani Walewska z mężem) do zwiedzania: park, pałac – ale trzeba sprawdzić czy danego dnia jest to możliwe.
• Łowicz
• Pałac w Nieborowie – do zwiedzania park, pałac z wnętrzami oraz muzeum malojki
• Arkadia Heleny Radziwiłłowej – do zwiedzania Ogród Romantyczny

---